اختلال عدم توجه و تمرکز / بیش فعالی چیست :
ADHD ( اختلال بیش‌فعالی / عدم تمرکز ) یک وضعیت عصبی است که باعث می‌شود فرد در تمرکز، کنترل رفتارهای تکانشی و تنظیم فعالیت‌های ذهنی و جسمی با چالش مواجه شود. این اختلال ناشی از عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین است که در تنظیم توجه و تصمیم‌گیری نقش دارند.
ویژگی‌های ADHD:
- کاهش عملکرد بخش‌هایی از مغز که در برنامه‌ریزی، خودکنترلی و تمرکز نقش دارند، به‌ویژه لوب پیشانی
- پردازش اطلاعات و تصمیم‌گیری کندتر از حالت معمول
- فعالیت بیش از حد برخی مسیرهای عصبی که باعث تکانشگری و عدم توانایی در توقف رفتارهای غیرضروری می‌شود
افرادی که ADHD دارند، ممکن است در انجام وظایف، مدیریت زمان و تعاملات اجتماعی دچار چالش شوند، اما با درمان مناسب می‌توانند زندگی موفقی داشته باشند.
نشانه های ADHD ( اختلال بیش‌فعالی / عدم تمرکز )
ADHD مجموعه‌ای از علائم دارد که بر تمرکز، کنترل رفتارها و سطح فعالیت فرد تأثیر می‌گذارند. این علائم را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری. اکنون هر کدام را با مثال بررسی می‌کنیم:
۱. علائم بی‌توجهی (Inattention)
فرد مبتلا به ADHD در تمرکز کردن روی جزئیات، دنبال کردن دستورالعمل‌ها و سازمان‌دهی وظایف مشکل دارد.
🔹 مثال‌ها:
- در کلاس درس، معلم از دانش‌آموز می‌خواهد که دستورالعمل چندمرحله‌ای را اجرا کند، اما دانش‌آموز قسمت‌های آخر را فراموش می‌کند.
- در محل کار، فردی که ADHD دارد ایمیلی دریافت می‌کند، اما به دلیل حواس‌پرتی، فراموش می‌کند پاسخ دهد.
- هنگام خواندن کتاب، چندین بار مجبور می‌شود پاراگراف را دوباره بخواند چون نمی‌تواند روی متن تمرکز کند( عدم تمرکز ) .
۲. علائم بیش‌فعالی (Hyperactivity)
افراد بیش فعال سطح فعالیت بالایی دارند و معمولاً نمی‌توانند آرام بمانند، حتی در موقعیت‌هایی که نیاز به سکون است.
🔹 مثال‌ها:
- در جلسات کاری، فرد دائم پاهایش را تکان می‌دهد و مدام روی صندلی جابه‌جا می‌شود.
- کودکی که ADHD دارد، در کلاس مدام از جای خود بلند می‌شود و نمی‌تواند منتظر بماند تا نوبتش برسد.
- در یک مکالمه، فرد بی‌وقفه صحبت می‌کند و به سختی می‌تواند حرفهای دیگران را گوش دهد.
۳. علائم تکانشگری (Impulsivity)
افراد تکانشگر بدون فکر کردن به عواقب، تصمیمات فوری می‌گیرند یا رفتارهایی انجام می‌دهند که بعداً پشیمان می‌شوند.
🔹 مثال‌ها:
- فرد در یک جلسه کاری ناگهان وسط صحبت‌های مدیر، حرفش را قطع می‌کند چون نمی‌تواند منتظر بماند.
- کودکی که ADHD دارد، بدون بررسی خطر، وسط خیابان می‌دود چون چیزی توجهش را جلب کرده است.
- هنگام خرید، فرد بی‌هدف چندین وسیله می‌خرد بدون آنکه بررسی کند آیا به آنها نیاز دارد یا نه.
نکته: شدت و ترکیب این علائم در افراد مختلف متفاوت است.
انواع ADHD ( اختلال عدم توجه و تمرکز / بیش فعالی )
۱. ADHD با الگوی غالب بی‌توجهی (Predominantly Inattentive Type)
این نوع ADHD بیشتر بر تمرکز و پردازش اطلاعات تأثیر می‌گذارد و رفتارهای تکانشی یا بیش‌فعالی کمتری در فرد دیده می‌شود.
📌 ویژگی‌های این نوع:
- دشواری در تمرکز طولانی‌مدت و نادیده گرفتن جزئیات
- فراموش کردن کارهای روزمره و ناتوانی در سازمان‌دهی وظایف
- انجام ندادن کامل وظایف به دلیل از دست دادن تمرکز در میان کار
🔹 مثال: فرد در جلسه کاری نمی‌تواند روی مکالمه تمرکز کند، مدام فکرش منحرف می‌شود و نکات کلیدی را از دست می‌دهد.
۲. ADHD با الگوی غالب بیش‌فعال-تکانشی (Predominantly Hyperactive-Impulsive Type)
این نوع بیشتر بر سطح فعالیت و رفتارهای تکانشی تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا نمی‌توانند برای مدت طولانی آرام بمانند و تصمیمات ناگهانی می‌گیرند.
📌 ویژگی‌های این نوع:
- حرکت و فعالیت دائمی بدون توقف
- ناتوانی در انتظار کشیدن و رعایت نوبت در مکالمات یا فعالیت‌ها
- تصمیم‌گیری‌های سریع و غیرمنطقی بدون بررسی پیامدها
🔹 مثال: کودک مبتلا به این نوع ADHD بدون فکر کردن به پیامدها وسط حرف معلم می‌پرد یا ناگهان از جای خود بلند می‌شود.
۳. ADHD ترکیبی (Combined Type)
این نوع ترکیبی از علائم بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری است و در بیشترین تعداد مبتلایان دیده می‌شود.
📌 ویژگی‌های این نوع:
- فرد هم تمرکز کمی دارد، هم بیش‌فعال است و هم رفتارهای تکانشی دارد
- چالش‌های بزرگ در مدیریت کارهای روزانه و تعاملات اجتماعی
- تأثیر مستقیم بر عملکرد تحصیلی، شغلی و روابط فردی
🔹 مثال: فرد در محل کار نمی‌تواند به مکالمه‌ها توجه کند، مدام روی صندلی جابه‌جا می‌شود و بدون بررسی پیامدها تصمیمات ناگهانی می‌گیرد.
خطرات و عوارض ADHD
درمان های رایج ADHD
درمان ADHD شامل روش‌های مختلفی است که بسته به شدت علائم و نیازهای فرد، انتخاب می‌شوند. این روش‌ها به سه دسته دارودرمانی، رفتاردرمانی و تغییرات سبک زندگی تقسیم می‌شوند.
۱. دارودرمانی (Pharmacological Treatment)
داروهای ADHD به دو دسته محرک (Stimulants) و غیرمحرک (Non-Stimulants) تقسیم می‌شوند:
- محرک‌ها: شامل متیل‌فنیدات (Ritalin)، آمفتامین‌ها (Adderall) که سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین را افزایش داده و تمرکز را بهبود می‌بخشند.
- غیرمحرک‌ها: مانند اتوموکستین (Strattera)، گوانفاسین (Intuniv) که روی تنظیم نوراپی‌نفرین تأثیر دارند و برای افرادی که به محرک‌ها حساسیت دارند، مناسب‌ترند.
- نکته مهم : دارو درمانی همواره با عوارض جانبی همراه است .
۲. رفتاردرمانی (Behavioral Therapy)
این روش شامل آموزش مهارت‌های اجرایی، مدیریت رفتارهای تکانشی و بهبود تعاملات اجتماعی است.
- رفتاردرمانی شناختی (CBT): کمک به فرد برای کنترل افکار و رفتارهای تکانشی.
- آموزش والدین: برای مدیریت رفتارهای کودک و ایجاد محیط حمایتی.
۳. تغییرات سبک زندگی و درمان‌های مکمل
- رژیم غذایی مناسب: کاهش مصرف مواد قندی و افزودنی‌ها، افزایش مصرف پروتئین و اسیدهای چرب امگا-۳.
- ورزش و فعالیت بدنی: ورزش‌های هوازی مانند دویدن و یوگا به تنظیم سطح دوپامین کمک می‌کنند.
- مدیریت خواب: تنظیم ساعت خواب و کاهش استفاده از صفحه‌نمایش قبل از خواب.
- طب سوزنی و مدیتیشن: برخی مطالعات نشان داده‌اند که این روش‌ها می‌توانند به کاهش علائم ADHD کمک کنند
روش های نوین درمان ADHD
درمان ADHD با استفاده از فناوری‌های نوین شامل tDCS، rTMS و SW Loreta Neurofeedback است که هرکدام تأثیرات خاصی بر عملکرد مغز دارند. این روش‌ها غیرتهاجمی بوده و به تنظیم فعالیت‌های عصبی کمک می‌کنند.
۱. تحریک جریان مستقیم ترانس‌کرانیال (tDCS)
tDCS یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از جریان الکتریکی ضعیف، فعالیت نواحی خاصی از مغز را تنظیم می‌کند.
📌 ویژگی‌ها:
- جریان الکتریکی کم‌قدرت از طریق الکترودهای روی پوست سر اعمال می‌شود.
- باعث افزایش فعالیت نورونی در نواحی مرتبط با تمرکز و کنترل رفتار می‌شود.
- در درمان ADHD، افسردگی، اضطراب و اختلالات شناختی کاربرد دارد.
🔹 مثال: فردی که ADHD دارد، ممکن است با تحریک قشر پیش‌پیشانی، توانایی تمرکز و تصمیم‌گیری بهتری پیدا کند.
۲. تحریک مغناطیسی مکرر ترانس‌کرانیال (rTMS)
rTMS از پالس‌های مغناطیسی برای تحریک نواحی خاصی از مغز استفاده می‌کند. این روش توسط FDA تأیید شده و در درمان ADHD مؤثر است.
📌 ویژگی‌ها:
- با استفاده از میدان مغناطیسی، فعالیت نورونی را تنظیم می‌کند.
- باعث بهبود عملکرد اجرایی، کاهش تکانشگری و افزایش تمرکز می‌شود.
- در درمان ADHD، افسردگی و اضطراب کاربرد دارد.
🔹 مثال: فردی که دچار بیش‌فعالی است، ممکن است با تحریک مغناطیسی قشر پیش‌پیشانی، رفتارهای تکانشی خود را کاهش دهد.
۳. لورتا نوروفیدبک (SW Loreta Neurofeedback)
لورتا نوروفیدبک یک روش پیشرفته نوروفیدبک است که فعالیت مغز را به‌صورت سه‌بعدی تحلیل کرده و به فرد کمک می‌کند تا تنظیم امواج مغزی را یاد بگیرد. این روش بدون عارضه ترین و موثرترین و جدیدترین روش درمان ADHD است.
- فعالیت مغزی را به‌صورت دقیق و سه‌بعدی بررسی می‌کند.
- به فرد کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر امواج مغزی خود داشته باشد.
- در درمان ADHD، اضطراب، افسردگی و اختلالات شناختی بسیار مؤثر و بدون عارضه است.
- از سن ۴ سالگی قابل استفاده می باشد .
مقایسه روش‌های نوین
| روش درمانی | نوع تحریک | کاربرد در ADHD | مزایا |
|---|---|---|---|
| tDCS | جریان الکتریکی ضعیف | افزایش تمرکز و کنترل رفتار | غیرتهاجمی، تنظیم فعالیت نورونی |
| rTMS | میدان مغناطیسی | کاهش تکانشگری و بهبود عملکرد اجرایی | تأیید FDA، تنظیم فعالیت مغزی با تهاجم پایین |
| Loreta Neurofeedback | بازخورد امواج مغزی | یادگیری تنظیم امواج مغزی | شخصی‌سازی درمان، بدون نیاز به دارو در سریع ترین زمان و درمان پایدار |
🔹 توجه : این روش‌ها می‌توانند جایگزین یا مکمل درمان‌های دارویی باشند و به افراد مبتلا به ADHD کمک کنند تا تمرکز، کنترل رفتار و عملکرد شناختی خود را بهبود دهند. لکن انتخاب نوع درمان یا درمان ترکیبی بر عهده درمانگر و بر اساس نقشه مغزی ( QEEG ) است.
بهترین درمان اختلال عدم توجه و تمرکز / بیش فعالی ( ADHD ) چیست
sw Loreta Neurofeedback ( اس دبلیو لورتا نوروفیدبک ) یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های درمانی ADHD است، زیرا برخلاف بسیاری از روش‌های دیگر، مستقیماً روی تنظیم فعالیت مغزی فرد تأثیر می‌گذارد.
دلایل برتری Loreta Neurofeedback در درمان ADHD:
🔹 ۱. درمان شخصی‌سازی‌شده بر اساس فعالیت مغزی با استفاده از نقشه مغزی ( QEEG )
- این روش به‌جای درمان کلی، فعالیت مغز را به‌صورت سه‌بعدی تحلیل می‌کند و دقیقاً نواحی دارای مشکل را هدف قرار می‌دهد.
- برخلاف دارودرمانی که اثر کلی دارد، نوروفیدبک کمک می‌کند تا فرد خود کنترلی بر امواج مغزی داشته باشد.
🔹 ۲. بدون عوارض جانبی دارویی
- داروهای ADHD مانند ریتالین و آدرال تأثیر خوبی دارند اما ممکن است باعث بی‌خوابی، اضطراب یا وابستگی شوند.
- نوروفیدبک کاملاً غیرتهاجمی است و بدون اثرات جانبی بلندمدت روی عملکرد مغز کار می‌کند.
🔹 ۳. بهبود عملکرد شناختی و توجه در بلندمدت
- نوروفیدبک برخلاف روش‌های دارویی که فقط تأثیر موقت دارند، به فرد کمک می‌کند مهارت‌های اجرایی و تمرکز پایدار کسب کند.
- مطالعات نشان داده‌اند که افراد پس از چندین جلسه بهبود قابل‌توجهی در کنترل رفتار، کاهش تکانشگری و افزایش توجه دارند.
🔹 ۴. هدف‌گیری دقیق مسیرهای عصبی مرتبط با ADHD
- Loreta Neurofeedback فعالیت نواحی برودمن ۹ و ۱۰ و ۴۶ در مغز را تنظیم می‌کند که مستقیماً مسئول تمرکز، تصمیم‌گیری و رفتارهای اجرایی هستند.
- این روش در کنار rTMS و tDCS پیشرفته‌ترین و موثر ترین راه برای اصلاح عملکرد مغزی در ADHD محسوب می‌شود.
✅ نتیجه‌گیری:
Loreta Neurofeedback نه‌تنها بدون عوارض جانبی است، بلکه تأثیرات بلندمدت و ماندگار دارد و به فرد مهارت تنظیم عملکرد مغزی خود را آموزش می‌دهد. این روش در حال تبدیل شدن به استاندارد طلایی درمان ADHD بدون دارو است.
مقایسه هزینه درمان با لورتا نوروفیدبک و سایر درمان ها
هزینه لورتا نوروفیدبک نسبت به بسیاری از روش‌های دیگر درمان ADHD مقرون‌به‌صرفه‌تر است، زیرا این روش دارای اثربخشی بلندمدت، بدون نیاز به دارو و بدون عوارض جانبی است.
دلایل مقرون‌به‌صرفه بودن لورتا نوروفیدبک در مقایسه با روش‌های دیگر:
🔹 ۱. تأثیر پایدار و عدم نیاز به درمان طولانی‌مدت
- در درمان‌های دارویی مانند ریتالین و آدرال، فرد باید مدت طولانی دارو مصرف کند، که هزینه‌های تکراری دارد.
- در نوروفیدبک، فرد مهارت تنظیم عملکرد مغز را یاد می‌گیرد، بنابراین نیاز به درمان مادام‌العمر ندارد.
- هزینه دوره درمانی نوروفیدبک ممکن است در ابتدا بالا باشد، اما در درازمدت مقرون‌به‌صرفه‌تر از مصرف مداوم دارو است.
🔹 ۲. بدون هزینه‌های جانبی دارو و کنترل عوارض
- داروهای ADHD ممکن است عوارضی مثل بی‌خوابی، افزایش اضطراب یا وابستگی ایجاد کنند که نیاز به مراجعه‌های پزشکی و درمان‌های تکمیلی دارد.
- نوروفیدبک بدون نیاز به دارو است، بنابراین هزینه‌های جانبی دارودرمانی کاهش می‌یابد.
🔹 ۳. جلوگیری از هزینه‌های تحصیلی و شغلی ناشی از ADHD
- افراد مبتلا به ADHD ممکن است به دلیل مشکلات تمرکز، بهره‌وری پایین در کار و تحصیل داشته باشند.
- نوروفیدبک می‌تواند باعث افزایش عملکرد شناختی و کاهش مشکلات اجرایی شود، که در بلندمدت هزینه‌های ناشی از افت تحصیلی یا کاهش راندمان کاری را کاهش می‌دهد.
🔹 ۴. جایگزین روش‌های پرهزینه و تهاجمی
- برخی درمان‌های دیگر مانند tDCS و نوروفیدبک کلاسیک به دلیل اثربخشی کمتر نیاز به جلسات بیشتر و هزینه بیشتر دارند.
- نوروفیدبک یک گزینه غیرتهاجمی، با هزینه کمتر نسبت به rTMS و tDCS در مراکز درمانی است.
